Vermogenden met spaargeld zijn de afgelopen maanden niet verwend. De spaarrente daalt gestaag verder, de inflatie neemt toe en per 1 januari 2017 is het forfaitaire rendement voor de vermogensrendementsheffing gestegen voor diegenen met een groter vermogen. Het effectieve rendement op spaargeld is dan ook momenteel fors negatief. Eerder is de VBI besproken als alternatief voor spaargeld in box 3. Een ander alternatief is het vermogen onderbrengen in een open fonds voor gemene rekening. Hiermee kan op relatief eenvoudige manier belasting op vermogen worden bespaard.

Eigenschappen
Een fonds voor gemene rekening is een samenwerking tussen twee of meer personen. De deelnemers  participeren gezamenlijk in het fonds voor gemene rekening door middel van een participatiebewijs. Dit participatiebewijs kan bijvoorbeeld verkregen worden door een bedrag te storten op een speciaal voor het fonds geopende bankrekening. Het kan gaan om spaargeld, maar ook om beleggingen.

Er is onderscheid tussen een open en een besloten fonds voor gemene rekening (BFGR). Bij een open fonds voor gemene rekening (OFGR) zijn de participatiebewijzen in het fonds in beginsel vrij verhandelbaar. Participatiebewijzen zijn vrij verhandelbaar als voor de vervreemding van de participatiebewijzen niet de toestemming van alle participanten is vereist. Dit is wel een vereiste bij een BFGR.

Een BFGR is normaal belast in box 3. De fiscale behandeling van een OFGR daarentegen is  vrijwel gelijk aan die van een BV of NV. Het werkelijk behaalde rendement op het vermogen wordt na aftrek van kosten belast met vennootschapsbelasting en vervolgens, na uitkering naar privé, belast met 25% IB in box 2.  

Hier bespreken we alleen het OFGR, omdat alleen hiermee fiscaal voordeel is te behalen.

Voorbeeldberekening
Stel een viertal participanten stort elk € 250.000 op een voor een OFGR geopende bankrekening. De rente op deze rekening bedraagt 0,25%, oftewel € 2.500 per jaar. Stel de kosten van de jaarcijfers en de aangifte vpb bedragen € 1.000 dan resteert een winst van € 1.500. Allereerst wordt 20% vpb geheven over dit rendement, dit is € 300, waarna nog € 1.200 resteert. Indien dit bedrag wordt uitgekeerd aan de 4 participanten wordt bij ieder van hen 25% IB ingehouden wat resulteert in een netto rendement van € 225 per persoon.

Wat nu als de vier het spaargeld in box 3 hadden aangehouden op een vergelijkbare spaarrekening. Dan zou ieder € 625 rente ontvangen en € 3.061 belasting zijn verschuldigd. Hierbij is het heffingsvrije vermogen buiten beschouwing gelaten, er van uitgaande dat dit sowieso als buffer wordt aangehouden buiten het OFGR.

Het verschil in rendement is € 2.211 per persoon in het voordeel van het OFGR.

Voor- en nadelen
Dezelfde fiscale voordelen kunnen worden behaald door het oprichten van een BV waarin het spaargeld wordt ondergebracht. Een OFGR heeft echter een aantal voordelen ten opzichte van een BV.

• Een OFGR is relatief eenvoudig op te richten en ook vrijwel onbelast weer te liquideren. Bij een BV is voor de oprichting een notariële akte nodig en voor het terugbetalen van aandelenkapitaal weer.
• Een OFGR is aan minder civielrechtelijke regels gebonden en heeft geen rechtspersoonlijkheid.
• Het vermogen in een OFGR wordt niet meegenomen bij de berekening voor toeslagen, de eigen bijdrage langdurige zorg en de WMO.

Nadelen zijn er natuurlijk ook.

• Een OFGR kan niet door 1 persoon worden opgericht. Eén participant mag maximaal 90% van het fondsvermogen bezitten. Partners, gehuwd in gemeenschap van goederen, kunnen niet als twee verschillende participanten worden aangemerkt. Meerderjarige kinderen kunnen weer wel als participant worden aangemerkt.
• Door gebruik te maken van een en/of rekening kan ieder van de rekeninghouders het hele bedrag wegboeken of opnemen. Let goed op de tenaamstelling van de geopende bankrekeningen. Welke personen kunnen welke bedragen opnemen en wie moet daar dan toestemming voor geven? Een en/en rekening kan wellicht een oplossing zijn.
• De overheid kan de wet wijzigen waardoor het fiscale voordeel in de toekomst niet kan worden gerealiseerd terwijl wel kosten zijn gemaakt.
• De deelnemers zijn zelf verantwoordelijk voor de juiste rente renseignering. De bank houdt wellicht geen rekening met het feit dat het vermogen niet in box 3 is belast.

Het oprichten van een OFGR
Het fonds is geen rechtspersoon en kan dus worden opgericht worden zonder notariële akte. Een onderhandse akte is voldoende. Uiteraard is het wel aan te bevelen deze door een kundige partij te laten opstellen. In de overeenkomst worden onder meer de beheerder, de bewaarder en de participanten benoemd.

Vervolgens zal bij de bank een spaar- of effectenrekening geopend dienen te worden. Niet alle banken zullen hier zomaar aan meewerken. Sommige banken willen alleen een rekening openen als de bewaarder van het fonds een stichting is. Vraag goed naar de mogelijkheden en de voorwaarden.

Het OFGR moet tenslotte worden aangemeld bij de belastingdienst. Zij kunnen een beschikking afgeven van de inbreng van de participanten. Deze beschikking dient te worden aangepast bij iedere volgende bijstorting of onttrekking.

Overstappen naar een VBI
Onder voorwaarden kan een OFGR worden aangemerkt als een vrijgestelde beleggingsinstelling (VBI). In dat geval geldt een vrijstelling voor de vennootschapsbelasting. In plaats hiervan moet, indien er geen of onvoldoende dividend wordt uitgekeerd, over een forfaitair rendement van 5,39% van de waarde van het fonds 25% inkomstenbelasting worden betaald. Bij de huidige rentestand is het, vanuit het oogpunt van belastingbesparing, niet voordelig het OFGR aan te merken als VBI.

Eén deelnemer

Een OFGR is géén optie wanneer er slechts één persoon is die zijn vermogen fiscaal vriendelijk wil aanwenden. Een (spaar) BV kan hier wellicht uitkomst bieden.